Icon Arrow Icon Arrow back Icon Quote Icon Close Icon Enlarge Icon Calendar Icon Currency Icon Clock Icon Location Icon List Icon Shield Icon Chevron Icon Attachment Icon Download star icon-hat icon-tools

Gezond werken in de nacht

Nachtwerk brengt volgens de Gezondheidsraad verhoogde risico's met zich mee. Langdurige nachtdiensten kunnen leiden tot slaapproblemen, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Dit komt doordat lichamelijke processen en de biologische klok verstoord raken. Ook in sociaal werk komt nachtwerk voor. Cao-partijen willen je handvatten bieden om medewerkers gezond te laten werken tijdens nachtdiensten.

Collega's in gesprek tijdens werken in de nacht

Werken in de nacht: nachtdienst, slaapdienst en consignatiedienst 

Naast de nachtdiensten vallen ook slaap- en consignatiediensten onder diensten die in de nacht worden gedraaid. Als medewerkers tijdens deze diensten meer dan één uur tussen 0.00 uur en 6.00 uur ’s ochtends werken, is er sprake van een nachtdienst.

Een nachtdienst (art. 5.3) is een dienst waarin de uren tussen 00.00 uur en 6.00 uur geheel of deels wordt gewerkt.

Een slaapdienst is een dienst waarin de medewerker aanwezig is in de organisatie, maar niet aan het werk is. Dit heet ook wel de aanwezigheidsdienst. Er wordt alleen gewerkt in een of meer van de volgende situaties:

  • Er is werk dat van tevoren niet is voorzien.
  • Er is werk waarvan het nodig is dat iemand het doet.
  • Er is werk waarvan het de afspraak is dat deze medewerker het doet.

Een consignatiedienst is een bijzondere vorm van oproepdienst. Bij een consignatiedienst krijgen medewerkers de opdracht om op bepaalde tijden bereikbaar te zijn. Zo kunnen ze opgeroepen worden voor spoedgevallen.

  • Het gaat hier om onverwachte spoedklussen.
  • Rooster deze diensten alleen in als het echt nodig is.
  • Deze diensten alleen inroosteren als het niet vaak voorkomt.

Met instemming van de ondernemingsraad en personeelsvertegenwoordiging wordt een consignatieregeling ingesteld. Deze regeling valt binnen de kaders van de Arbeidstijdenwet, het Arbeidstijdenbesluit en de Cao Sociaal Werk.

Wat kan je doen voor medewerkers die 's nachts werken?

Als werkgever moet je ervoor zorgen dat medewerkers zo min mogelijk nacht-, slaap- en/of consignatiediensten draaien. Ook moeten zij ’s nachts hun werk goed en veilig kunnen doen. Daarvoor hebben we een checklist samengesteld:

  • Zorg in overleg met je medewerkers voor een gezond werkrooster, met zo min mogelijke nachtdiensten achter elkaar. 
  • Zorg voor niet te veel fysiek zwaar werk.
  • Zorg voor een veilige en goed verlichte werkomgeving.
  • Bied toegang tot ondersteuning en advies over gezonde slaap- en eetgewoonten.
  • Zorg voor opvang bij eventuele calamiteiten.
  • Zorg voor een prettige temperatuur om in te werken.
  • Bied genoeg ruimte voor pauzes. Tijdens een nachtdienst zijn dat bijvoorbeeld twee pauzes van tien minuten en één pauze van dertig minuten.
  • Ondersteun bij het veilig naar huis kunnen reizen in het donker of eventueel vervangend vervoer.
  • Zorg voor een ruimte om te kunnen slapen. Ook na de nachtdienst, zodat je medewerker die ’s nachts gewerkt heeft, uitgerust en veilig naar huis kan gaan.

Door deze checklist te volgen, kan je bijdragen aan een gezondere en veiligere werkomgeving voor medewerkers die nacht-, slaap- en consignatiediensten draaien.

Wensen van medewerkers die ’s nachts werken

In de Cao Sociaal Werk is geregeld dat medewerkers van 55 jaar en ouder recht hebben op vrijstelling van nachtdiensten als ze dat willen. Er zijn ook andere redenen waarom het voor een medewerker wenselijk kan zijn om minder nachtdiensten te draaien. Als leidinggevende is het belangrijk om dit onderwerp op te nemen in het Goede Gesprek met medewerkers die ’s nachts werken. Er kunnen dan samen afspraken worden gemaakt, zodat het werk in de nacht goed en gezond vol te houden is.

Een gezond werkrooster

Het is aan jou om een zo gezond mogelijk werkrooster maken. De Arbeidstijdenwet, het Arbeidsbesluit en de cao artikel 5.3 geven de kaders voor arbeids- en rusttijden voor medewerkers tijdens nacht-, slaap- en consignatiediensten.

De Arbocatalogus Sociaal Werk biedt ondersteuning om het werk gezond en veilig te organiseren. Gezond en fit werken in de nacht moet daar ook aan toegevoegd worden. Alle werkgevers (met minimaal 25 medewerkers) moeten een actuele risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) hebben waarin de maatregelen staan om de risico’s die medewerkers in hun werk lopen te verminderen of te voorkomen.

Onderzoek door de bedrijfsarts

Volgens de Arbowet worden medewerkers die ’s nachts werken eens per vier jaar en bij hun eerste nachtdienst een preventief medisch onderzoek (PMO) aangeboden bij de bedrijfsarts. Dit is om te beoordelen of medewerkers mogelijk klachten hebben of hebben ontwikkeld tijdens het werk.

Heb jij tips om gezond te kunnen werken in de nacht? Stuur die dan naar caosociaalwerk@fcb.nl.

Meer lezen