Investeren in toekomst sociaal werkers: pure noodzaak

Maar liefst 61% van de werkgevers in sociaal werk verwacht dat de vragen waar sociaal werkers mee te maken krijgen de komende jaren omvangrijker worden. 72% verwacht ook nog eens dat die vragen complexer worden.

Aldus het jaarlijkse arbeidsmarktonderzoek van Sociaal Werk werkt! in maart 2023. In prognoses van het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW) voor de periode 2022-2031 is daarnaast sprake van een substantiële toename van het tekort aan vereiste werknemers. De verwachting is dat dit tekort aan sociaal werkers in 2032 is opgelopen tot 5.000!

Wat is er nodig om het tij te keren?

Het geschetste toekomstbeeld vraagt onder meer om hogere instroom in sociaal werk vanuit hbo-opleidingen en om meer inzet van mbo’ers. De instroom bij de hbo-opleiding Social Work is de afgelopen jaren echter gedaald. En het aantal hbo-studenten dat kiest voor het profiel samenleving & welzijn bedraagt (geschat) slechts 10 tot 15 %. Met de gewenste kanteling van individuele specialistische zorg naar een preventieve en collectieve aanpak dichtbij en met inwoners in de wijk, zijn het juist deze sociaal werkers (hbo én mbo) die hard nodig zijn.

Uit aanvullend onderzoek door de Actieagenda De kracht van de mbo-sociaal werker blijkt dat het aantal stage-, leerwerk- en arbeidsplaatsen voor mbo-sociaal werkers achterblijft. Een gemiste kans van onbenut talent in deze zeer krappe arbeidsmarkt. De instroom van mbo-studenten is toegenomen met 75%. Deze grote interesse voor het beroep is goed nieuws. Mbo-sociaal werkers kunnen het verschil maken. Zij zijn bij uitstek de sociaal werkers van de toekomst die beschikken over de competenties die nodig zijn in de kanteling.

Tekort aan goede stageplaatsen mbo-studenten

Toch blijkt dat het juist voor studenten van de mbo-opleiding Sociaal werker lastig is om zich voor te bereiden op hun toekomst als sociaal werker. Er is een tekort aan kwalitatief goede stages en leerwerkplekken. Een derde van de werkgevers die meededen aan het onderzoek geeft aan meer mbo-stagiairs te willen inzetten. Twee derde van de werkgevers geeft aan hiervoor niet te kiezen. De redenen lopen uiteen, maar het meest gehoord is het gebrek aan menskracht, tijd en geld voor begeleiding.

Als organisaties kiezen voor stagiairs zijn zij overwegend positief over de samenwerking met het mbo -en hbo-onderwijs. Daarnaast geven zij aan dat stagiairs inspiratie en nieuwe inzichten meebrengen en dat het mogelijk nieuwe medewerkers oplevert. Ook vinden organisaties het belangrijk om studenten een kans te bieden en bij te dragen aan hun ontwikkeling. Ze zijn van mening dat de inzet van stagiair(e)s mogelijkheden biedt om meer taken en projecten op te pakken. 

Als Actieagenda De kracht van de mbo-sociaal werker zetten we ons in om meer stageplaatsen en leerwerkplekken te realiseren voor mbo-studenten sociaal werker. Speerpunten daarbij zijn: erkenning van de competenties en het vakmanschap van mbo-sociaal werkers, uitbreiding van de hoeveelheid leerbedrijven door middel van een duidelijk en eenduidig erkenningsbeleid en meer geld voor de sector voor begeleiding van stagiairs.

Opgave sociaalwerkorganisaties en gemeenten

De belangrijkste opgave ligt echter bij sociaalwerkorganisaties en gemeenten zelf. Zij moeten doordrongen zijn van het nut en de noodzaak van stages en leerwerkplekken voor mbo-studenten. Dat zijn de collega’s van de toekomst die het sociaal werk nu en straks hard nodig zal hebben. Ons appel aan hen is dan ook: focus niet alleen op hbo-opgeleiden, erken de kracht van mbo-sociaal werkers, zorg dat organisaties (meer) een afspiegeling zijn van de samenleving waarin zij werken, maak  teams diverser en daarmee succesvoller, en zet in op professionele ontwikkeling van medewerkers, de organisatie en de uitvoeringspraktijk. Die ontwikkeling start in de schoolbanken, maar kan alleen tot wasdom komen in de praktijk.

Hoe zorgt jouw organisatie of gemeente voor meer stageplaatsen voor mbo-studenten sociaal werker?