"Onze sector kan een bijdrage leveren aan het oplossen van het arbeidsmarktvraagstuk"

Sociaal Werk Nederland is een van de drie partijen die vertegenwoordigd zijn in het Platform Arbeidsmarkt Sociaal Werk. Hoe ga je om met de combinatie van die twee functies?

"Het voordeel is dat ik het landelijke dossier en de problemen die in het sociaal domein spelen, goed in kaart heb. Die inhoudelijke kennis kan ik inbrengen als we afstemmen over oplossingen voor arbeidsmarktvraagstukken die we met elkaar bedenken en willen uitwerken. Dat voordeel weegt op tegen het risico dat bij die combinatie van functies ook op de loer ligt: dat ik als voorzitter van het arbeidsmarktplatform te veel aan belangenbehartiging ga doen. Daar moet ik alert op zijn. Bijvoorbeeld als het gaat over het integraal zorgakkoord waarover veel te doen is in Den Haag. Maar ik kan gelukkig ook vertrouwen op de kritische blik van de medeleden van het platform om het evenwicht goed te bewaren."

Wat is het belang voor sociaal werk bij het Integraal Zorgakkoord?

"Het Integraal Zorgakkoord is een uitwerking van de afspraak in het regeerakkoord dat de zorgkosten in Nederland niet verder stijgen. Dit kan alleen lukken als je uitgaat van de kracht van het werk in het sociaal domein. Met ons werk in de wijken kunnen we als geen ander mensen bereiken, activeren en verbinden. Daardoor hebben mensen vaak of geen, of pas later zorg nodig.  Sociaal werk is bij uitstek het preventie-instrument en kan daarmee de druk op de zorgconsumptie verlagen. Daarbij denken wij binnen het platform alvast na over wat voor professionals we straks nodig hebben en hoeveel. Wat hebben we al? En welke ontwikkeling moeten we doormaken om te zorgen dat mensen beschikbaar en geschikt blijven voor het werk en de veranderende vraag daarin?"

Welke uitdagingen zie je daarbij?

"Ook in onze branche voelen we druk op de arbeidsmarkt. Volgens de nieuwste prognoses komen we in 2031 zo’n 2800 sociaal werkers tekort, dat is ruim 5 procent van het totaal aantal sociaal werkers. Het is dus zaak om te zorgen voor voldoende instroom. Maar wat vooral nodig is, is investeren in het behoud van onze mensen. Want de uitstroom uit sociaal werk is groot. Een belangrijke reden daarvoor is dat professionals te weinig ontwikkelmogelijkheden zien. In het platform besteden we daarom veel aandacht aan hún toekomst, en hoe we als sector kunnen zorgen dat werkgevers aantrekkelijk blijven."

Waar denk je dan aan?

"Helaas zijn er geen quick wins. Als er snelle oplossingen waren, zaten we niet in deze situatie. In elk geval is het belangrijk dat we blijven uitstralen dat sociaal werk werkt. Dat het ertoe doet. Óók richting jongeren. Onderzoek van SEOR in 2021 in opdracht van ons platform laat zien dat elke euro die in sociaal werk wordt geïnvesteerd gemiddeld € 1,60 oplevert. Dat soort inzichten draagt veel bij aan de beeldvorming. Dat is belangrijk voor de financiering van ons mooie werk door gemeenten. En het helpt ook om de instroom te verbeteren en de uitstroom te beperken. Al kom je er natuurlijk niet met positieve beeldvorming alleen."

Wat zou er nog meer moeten gebeuren?

"Een van de oplossingen die mij waardevol lijkt, zit ’m in de opleiding. Als je nu na de middelbare school een vervolgopleiding gaat doen, moet je al in het eerste jaar kiezen: wordt het jeugdzorg, verpleegkunde of sociaal werk? Terwijl de werkzaamheden, zeker in de beginjaren, dicht tegen elkaar aan liggen. Waarom dan niet mensen breder opleiden, zodat ze tijdens hun loopbaan nog makkelijk een andere richting op kunnen? Dat is niet in één dag geregeld, maar ik zie hierin een rol voor het platform om die discussie te starten. Net als over de hbo’isering van Nederland."

Wat bedoel je daarmee?

"Je moet tegenwoordig bijna overal een hbo-opleiding voor hebben, in alle sectoren. Ik vind dat de grootst mogelijke onzin. Veel werk in de zorg en het sociaal domein is fantastisch mbo-werk. En het niveau van de gemiddelde Nederlander ís mbo niveau 4. Dus we doen iets raars: we vragen meer dan het gemiddelde van de samenleving, terwijl we weten dat het vaak niet nodig is. Ik wil er écht een lans voor breken dat zorg en welzijn mbo-motoren zijn. We moeten juist ook in mbo’ers investeren. Daarbij helpt het dat er simpelweg te weinig mensen en dus ook hbo’ers zijn. Een negatieve prikkel, maar die kan wel helpen om de situatie ten goede te keren."

Zie je nog andere mogelijkheden om het arbeidspotentieel te vergroten?

"In het sociaal werk komen wij met heel veel mensen in aanraking die aan de zijkant van de samenleving terecht zijn gekomen en uit het zicht van de arbeidsmarkt en selectieprocedures zijn verdwenen. Mensen die wij vaak via vrijwilligerswerk weer een zinvolle daginvulling geven. Als het ons lukt om een deel van deze mensen via ‘jobcarving’ heel gericht te laten wennen aan werk, en bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen en vmbo’ers naar een mbo-opleiding Sociaal Werk laten doorstromen, dan kunnen wij ook daarmee bijdragen aan een oplossing voor arbeidsmarktvraagstukken die nu spelen. Ook in onze eigen branche."

Wanneer beschouw je je voorzitterschap van het arbeidsmarktplatform als geslaagd?

"Als wij over een jaar of drie kunnen vaststellen dat we met elkaar de kracht van ons werk beter in beeld gebracht hebben. En als we ervoor hebben gezorgd dat meer mbo- en hbo-studenten kiezen voor een toekomst in het sociaal domein. En dat we terugkrijgen van werkgevers en medewerkers in sociaal werk dat we effectieve en innovatieve bijdragen hebben geleverd. Dan hebben we dat echt niet alleen gedaan, maar er wel aan bijgedragen. Daar zit wat mij betreft ook de grote winst van dit platform: dat we elkaar ook buiten cao-perikelen om weten te vinden, op inhoud die losstaat van arbeidsvoorwaarden. Zodat we samen, in alle rust, constructief en met goede energie kunnen werken aan oplossingen, met een gezamenlijk doel."