Icon Arrow Icon Arrow back Icon Quote Icon Close Icon Enlarge Icon Calendar Icon Currency Icon Clock Icon Location Icon List Icon Shield Icon Chevron Icon Attachment Icon Download star icon-hat icon-tools

Sociaal werker 2020 draagt met wetenschappelijk onderzoek bij aan verbeteringen in de praktijk

Docent en onderzoeker Marcel van Eck is een van de winnaars van de Verkiezing Sociaal Werker 2020. Van Sociaal Werk werkt! ontving hij € 2.000.- prijzengeld voor een sociaalwerkproject. Dit geld besteedt hij aan zijn praktijkgerichte onderzoek naar integraal werken bij gezinnen met complexe problemen. Na de verkennende literatuurstudie onderzoekt hij nu, bij gezinnen uit Amsterdam Nieuw-West, wat voor hen helpend is in integrale hulpverleningstrajecten.

Marcel van Eck

Even voorstellen: Marcel van Eck

Marcel van Eck is docent en onderzoeker bij de masteropleiding Innovatie in Zorg en Welzijn van de Hogeschool Utrecht, die ook zijn promotieonderzoek deels mogelijk maakt. Dit onderzoek doet hij aan de academische werkplaats sociaal werk van Tranzo Tilburg University, met als promotor prof. dr. Tine van Regenmortel. Copromotoren zijn dr. Roelof Ettema van Hogeschool Utrecht en dr. Mariëlle Cloin van Tranzo Tilburg University. 

Eind november 2022 werd op NPO 3 de EO-serie 'Verloren Kinderen' uitgezonden. Marcel werkte mee aan de webserie 'Verloren Hulpverleners' die aansluitend online te zien was. 

Jarenlang werkte je in Utrecht als sociaal werker met gezinnen met complexe problematiek. Waarom wilde je hier wetenschappelijk onderzoek naar doen?

"Omdat ik ervan overtuigd ben dat praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek vernieuwing en verbetering brengt in de praktijk. Daarnaast heb ik zelf in die praktijk ervaren hoe lastig het is om gezinnen met een stapeling van complexe problemen te helpen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan armoede, huisvestingsvragen, fysieke en/of psychische problemen en huiselijk geweld. De impact van die problemen is groot: veel stress, chaos in hoofden, angst en wantrouwen jegens hulpverlening en overheid. Veel mensen zijn teleurgesteld, ze hebben negatieve ervaringen in de samenleving en weten niet hoe zij erin hun weg kunnen vinden. Talloze professionals hebben ze al aan tafel gehad. Die multiproblematiek is echt overweldigend. Voor de mensen die het betreft én voor professionals. Zij hebben niet alleen te maken met gezinnen met complexe problemen, maar functioneren zelf ook in een complexe omgeving met allerlei organisaties en professionals."

Uit jouw literatuuronderzoek blijkt dat integrale hulp aan deze gezinnen belangrijk is om hun problemen te verminderen of te verhelpen. In dit tweede deel van jouw studie zet je het perspectief van het gezin centraal. 

"Inderdaad. Ik voer dit deel van mijn onderzoek uit bij Buurtteamorganisatie SEZO in de wijk Nieuw-West in Amsterdam. Daar interview ik gezinnen over hoe zij de integrale hulpverlening ervaren. Met integrale hulp bedoelen we dat je de gezinnen benadert vanuit verschillende leefgebieden en samenwerkt met professionals met verschillende expertises, en waar mogelijk met het informele netwerk. We hebben weinig inzicht in hoe gezinnen hun eigen situatie zien, wat zij helpend vinden in de integrale hulpverlening en wat voor hen juist belemmerend werkt. Als we daar beter zicht op krijgen, kunnen we ook de hulpverlening verbeteren. Dit onderzoek moet daaraan bijdragen."

Ik ontvang al lang hulpverlening, maar heb mij nooit gehoord gevoeld. Daarom doe ik mee aan het onderzoek. Ik hoop dat door mijn verhaal anderen wel gehoord en goed geholpen worden."
M. Alleenstaande moeder van vier kinderen

Wat leveren de interviews je tot nu toe aan inzichten op? 

"De eerste voorlopige inzichten maken ons bewust van wat nodig is voor goede integrale hulp. De ‘klik’ en persoonlijke relatie met de hulpverlener zijn cruciaal. Een verhelderend inzicht is dat het voor mensen praktisch zwaar is om vaak bezoek te krijgen van hulpverleners. Ze willen hun huis dan aan kant hebben en koffie aanbieden. Dat kost ze veel energie. En mensen raken het overzicht kwijt: hulpverleners die bellen, die langskomen. Of die willen videobellen, wat veel mensen niet prettig vinden. Ook zijn de rondetafelgesprekken, waarbij alle betrokken hulpverleners aanwezig zijn, vaak belastend. Hier moeten mensen goed op voorbereid worden.

Sommige mensen spreken de taal niet goed genoeg om het gesprek te volgen, of ze horen of begrijpen niet wat er gezegd wordt. Ook is er meer oog voor een goede timing van de gesprekken nodig. Bovendien lezen niet alle nieuwe professionals het dossier van hun voorganger, omdat ze open het gesprek in willen gaan. Daarmee geven ze de cliënt onbedoeld het gevoel dat ze niet voorbereid en dus niet betrokken zijn.

Een ander inzicht is dat er vaak een te smalle focus is, dan gaat de aandacht bijvoorbeeld vooral uit naar de veiligheid van het kind of de kinderen. Dit leidt ertoe dat ouders angstgevoelens ervaren en zich onvoldoende gehoord voelen, en dat professionals niet alle problemen zien. Hierdoor ontbreekt de noodzakelijke brede blik om ondersteuning te kunnen bieden op alle leefgebieden waar problemen spelen."

Dit is een aantal inzichten van de voorlopige opbrengst van dit onderdeel van je onderzoek. Meer nieuwe inzichten zullen volgen. En dan? Hoe kunnen professionals dit integreren in hun werkwijze? 

"Na dit onderzoek volgt nog een aantal deelonderzoeken, waarvan bij een de rol van de professional centraal staat. Uit het totale onderzoek willen we leren hoe we een integrale aanpak in de praktijk kunnen vormgeven, zodat professionals in staat worden gesteld om effectieve integrale samenwerking te bieden. Omdat die praktijk weerbarstig is, blijft maatwerk nodig. Het onderzoek laat wel zien wat de basis moet zijn, zoals: erkenning, de behoefte aan concrete handvatten en de hoop die professionals gezinnen geven voor hun toekomst. En soms zit een rigide focus op zelfregie in de weg en is het toch goed als een professional iets overneemt als de draaglast voor het gezin te groot is."

Bij de buurtteams in Amsterdam willen we werken volgens beproefde methodes die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Dit onderzoek is daarvoor van belang, en helpt ons om inzicht te krijgen of we goed bezig zijn en waar we kunnen verbeteren."
Sylvia den HollanderBestuurder SEZO

Wanneer is je onderzoek geslaagd?

"Als het leidt tot verandering en innovatie door een doorontwikkeling van de integrale samenwerking. In eerste instantie voor de buurtteams in Amsterdam Nieuw-West. Het zou mooi zijn als het vervolgens nationaal en internationaal inspiratie biedt voor professionals en organisaties. Op die manier draag ik bij aan wetenschappelijk onderzoek in sociaal werk én aan betere samenwerking tussen professionals voor al die gezinnen die niet zonder hun hulp kunnen."

Suzanne Wartenbergh

Branchespecialist sociaal werk

Meer weten? Neem contact op!

Suzanne Wartenbergh, branchespecialist sociaal werk

Meer weten? Neem contact op!